COVID-19 to wciąż globalny problem. W trakcie pisania tego artykułu (31.07.2020) na świecie było ponad 16,8 milionów zachorowań i ponad 660’000 zgonów [1]. Kraje takie jak USA, Indie i Brazylia cierpią aktualnie najbardziej z, odpowiednio, 60’000, 52’000 i 41’000 nowymi przypadkami zachorowań tylko w dniu pisania. Naukowcy i rządy na świecie wciąż szukają wydajnych sposobów zapobiegania i zwalczania wirusa.

Media zaproponowały niedawno nowy środek jako lek na COVID-19 – Laktoferynę [2-5]. Reakcja opinii publicznej była entuzjastyczna, co wykazał coroczny raport sprzedażowy pewnej australijskiej firmy produkującej nabiał wzbogacony o laktoferynę [6]. Sprzedaż w pierwszym kwartale wzrosła nawet siedmiokrotnie w porównaniu do zeszłego roku. Fenomen był wspierany przez optymistyczne nagłówki typu “MUST READ! Immune System: Natural Protein Found In Mother’s Milk and Colostrum Called Lactoferrin Could Help Protect Against Various Viruses” (“Przeczytaj koniecznie! System odpornościowy: naturalne białko w mleku i siarze matki – laktoferyna – może pomóc w walce z wirusami”) z Thailand Medical News [4]; albo “Coronavirus, studio sull’immunità dei bimbi: il segreto è la lattoferrina. Ecco la proteina che può contenere il contagio” (“Koronawirus, badania nad odpornością dzieci – sekretem jest laktoferyna. Oto białko, które może powstrzymać infekcję”) z włoskiej publikacji Il Messaggero [3]; albo post na Facebooku “Fight COVID-19 with a Glass of Milk!!!” (“Zwalcz COVID-19 szklanką mleka!!!”), opublikowane przez związek amerykańskiego przemysłu mleczarskiego The Bullvine [2]. Post został udostępniony 1’400 razy i polubiony 500 razy mimo oznaczenia jako fałszywy przez moderatorów Facebooka. 

Laktoferyna należy do rodziny białek wiążących i transportujących żelazo o nazwie transferryny. W przeciwieństwie do innych transferryn, laktoferyna znajduje się głównie w mleku i innych płynach, a nie w osoczu [7, 8]. Jej zawartość jest największa w siarze (7 g/L) i dojrzałym mleku kobiety (1 g/L). Wysoka koncentracja w ludzkim mleku oraz zdolność do wiązania żelaza doprowadziły do przekonania, że laktoferyna jest wydajna jako środek przeciwdrobnoustrojowy i wzmagający odporność.

Istnieje mnóstwo badań wykazujących zróżnicowany wpływ laktoferyny na różne drobnoustroje [9-13]. Według badań laktoferyna może być obiecująca nawet w walce z AIDS [10] i SARS [12]. Istnieją też nowsze badania nad laktoferyną sprawdzające jej działanie na wirusa SARS-CoV-2 [14, 15]. Te dwie publikacje zostały zaprezentowane na portalu bioRxiv, co oznacza, że nie zostały jeszcze poddane recenzji naukowej. Dodatkowo, wszystkie powyższe badania zostały przeprowadzone w warunkach in vitro, czyli w środowisku laboratoryjnym – poza organizmem żywym. 

Eksperymenty na ludziach nie wykazały, niestety, równie optymistycznych rezultatów [16, 20]. Laktoferyna wykazała też minimalny, lub wręcz żaden, wpływ na zakażenie wirusem żółtaczki typu C [16, 17, 19] czy bakterią Helicobacter pylori, odpowiedzialnej za choroby gastryczne mogące nawet powodować raka [18, 21]. Użyta przeciw bliżej niesprecyzowanemu “przeziębieniu”, laktoferyna wykazała minimalny pozytywny wpływ w badaniach na małej grupie uczestników [20]. Z drugiej strony, pacjenci biorący laktoferynę odnotowali wyższą ilość zachorowań na nieżyt żołądkowo-jelitowy, zwany popularnie “grypą żołądkową”.

Badania były również przeprowadzane nad wpływem laktoferyny na układ odpornościowy [22, 23]. W obu przypadkach badania zostały przeprowadzone na małych grupach osób, a rezultaty wykazały minimalny wpływ lub jego brak na badane parametry związane z układem odpornościowym.

Pilnie potrzebujemy sposobów na walkę z pandemią, a laktoferyna została zaprezentowana w mediach jako lekarstwo-cud. Niestety, doniesienia nie bazowały na badaniach, a na źle zrozumianej recenzji naukowej dotyczącej laktoferyny [24]. Na ten moment zostało zakończone jedno badanie kliniczne nad wpływem laktoferyny na pacjentów z COVID-19 [25]. Wyniki nie zostały jeszcze opublikowane. Obecnie (31.07.2020), zarejestrowane są trzy testy kliniczne względem działania laktoferyny na zakażonych wirusem pacjentów [26-28]. Niestety, rekrutacja pacjentów do badań jeszcze nie została rozpoczęta.

Aktualnie nie istnieją szczepionki ani leki o zademonstrowanej efektywności wobec COVID-19 [29]. Łatwo jest dać się zwieść obiecującym doniesieniom o cudownych lekach i terapiach. Należy jednak pamiętać, że niezweryfikowane rozwiązania mogą być nieefektywne, albo, co gorsza, szkodliwe.